Tłumaczenia

Przy dzisiejszym szybkim tempie rozwoju technologicznego i jego rosnącym wpływie na technikę tłumaczenia coraz częściej słyszy się o zastosowaniu „tłumaczenia maszynowego”. Ale na czym ono tak naprawdę polega? I czy jest naprawdę wartościową techniką tłumaczenia?

Czym jest „tłumaczenie maszynowe”?

Początki tłumaczenia maszynowego (zwanego również tłumaczeniem automatycznym) sięgają XX w., a dokładniej zimnej wojny kiedy to technikę tę zaczęto wykorzystywać do tłumaczenia rosyjskiej dokumentacji na język angielski. A wszystko dzięki rozwojowi lingwistyki obliczeniowej. Dziś istnieje kilka różnych metod tłumaczenia maszynowego:

• tłumaczenie bezpośrednie – przy tej metodzie zwroty z tekstu źródłowego zamieniane są bezpośrednio na tłumaczenie w oczekiwanym języku. Dzieje się tak, ponieważ program do tłumaczenia maszynowego zawiera bazę odpowiadających sobie par słów i najczęściej stosowanych fraz.
• przekład składniowy – program analizuje składnię tekstu i na jej podstawie dokonuje tłumaczenia.
• przekład międzyjęzykowy – metoda oparta na uniwersalnym języku reprezentacji znaczenia (tzw. interlingwie), który jest niezależny od języków naturalnych. Przekład taki składa się z dwóch etapów: tłumaczenia z języka źródłowego na interlingwę i tłumaczenia z interlingwy na język docelowy.
• przekład gramatyczny – metoda oparta na rozkładzie gramatycznym zdania. Oprogramowanie analizuje dokument źródłowy pod kątem gramatycznym i na jego podstawie tworzy model gramatyczny dla każdego zdania docelowego. Następnie otrzymany model gramatyczny języka źródłowego jest porównywany z modelem gramatycznym języka docelowego.
• tłumaczenie statystyczne – proces tłumaczenia maszynowego bazuje tutaj na tworzeniu rozbudowanych korpusów dwujęzycznych powstałych na bazie wcześniej tłumaczonych tekstów źródłowych. Na podstawie tych danych tworzone są statystyczne tablice korelacyjne. Dzięki nim słowa, zdania i zwroty w jednym języku są przyporządkowywane swoim odpowiednikom w języku obcym na zasadzie prawdopodobieństwa. Metoda ta nie jest dość skuteczna, ponieważ aby osiągnąć zadowalające rezultaty tłumaczenia, baza tekstów źródłowych musi być bardzo obszerna i musi zawierać teksty o zbliżonej tematyce.
• tłumaczenie oparte na przykładach – podobnie jak statystyczna, ta metoda również opiera się na korpusie dwujęzycznym. W tym przypadku jednak korpus jest wykorzystywany jako baza danych umożliwiająca utworzenie tłumaczenia na podstawie występujących w korpusie podobnych struktur tekstu źródłowego i odpowiadających mu tłumaczeń tego  tekstu.

Krytyka tłumaczenia maszynowego

Trwają dyskusje na temat efektywności tłumaczenia maszynowego. Tłumaczenie maszynowe bowiem z powodzeniem sprawdza się w przekładzie tekstów technicznych i wszelkiego typu instrukcji, które często zawierają powtarzalne elementy. Jest jednak jedynie jednym z etapów procesu tłumaczeniowego.

Dlaczego więc według nas tłumaczenie maszynowe jest metodą nieopłacalną i mało wydajną? Spieszymy z odpowiedzią. Aby jakość tłumaczenia maszynowego była zadowalająca, przetłumaczony tekst był poprawny merytorycznie i językowo, a cały proces opłacalny, należy zgromadzić odpowiednio obszerną bazę (zazwyczaj około 200 000 nowych słów rocznie). Konieczna jest także wstępna obróbka językowa dokonana przez żywego tłumacza, mająca na celu przygotowanie tłumaczenia pod kątem określonej terminologii i zasad językowych do docelowych języków i dziedziny, której tekst dotyczy.

Po przetłumaczeniu tekstów z języka źródłowego metodą maszynową ponownie należy zaangażować w prace wykwalifikowanych tłumaczy weryfikatorów i korektorów, których zadaniem jest ocenić się jakość otrzymanego tekstu.

Tłumaczenie maszynowe warto więc stosować jedynie wtedy, gdy odbiorca chce poznać ogólny sens tekstu, bez zagłębiania się w szczegóły, zatem nie jest wymagane doskonałe tłumaczenie. Znajduje to zastosowanie w przypadku prac badawczo-rozwojowych, w których tłumaczenia maszynowe używane są do przekazywania ogólnych informacji o zgłoszonych patentach, a dopiero później niektóre najbardziej interesujące fragmenty tekstu są przekazywane do pełnego tłumaczenia.

Tłumaczenie maszynowe jest także wykorzystywane przez firmy do przekładu obszernych, a zarazem mało widocznych i rzadko wykorzystywanych tekstów, takich jak bazy wiedzy, których pełne przetłumaczenie byłoby zbyt kosztowne.

Najczęściej jednak tekst otrzymany w wyniku tłumaczenia maszynowego powinien być zredagowany przez wykwalifikowanego tłumacza, w przeciwnym wypadku może on być niewłaściwie przetłumaczony w kontekście lub może być częściowo (lub nawet całkowicie) niezrozumiały. Wówczas redakcja takiego tekstu może okazać się bardziej czasochłonna i kosztowna niż ponowne jego przetłumaczenie.

Podstawowe problemy tłumaczeniowe napotykane przy tłumaczeniu maszynowym:

– dwuznaczność i zmienność znaczeniowa wyrazów uwarunkowana czynnikami historycznymi i kulturowymi

– metaforyczność

– synonimia i różny zakres pojęciowy wyrazów

– homonimia

– różnice składniowe w języku źródłowym i docelowym

Niekiedy tekst źródłowy jest już wstępnie przygotowywany w taki sposób, aby nie zawierał wieloznacznych sformułowań i był zgodny z określonymi zasadami językowymi dotyczącymi używanej terminologii i struktury zdania języka docelowego — dzięki temu jakość tekstu otrzymanego po tłumaczeniu maszynowym jest lepsza. Ta procedura jest najczęściej stosowana w projektach, w których zespół kierujący całym procesem zarówno opracowuje tekst źródłowy, jak i zarządza samym tłumaczeniem. Wymaga to jednak dodatkowego nakładu pracy.

Według nas, pomimo ciągłego rozwoju programów komputerowych, techniki tłumaczenia maszynowego wciąż pozostają bardzo niedoskonałe, dlatego też Biuro Tłumaczeń Translax nie stosuje tłumaczenia maszynowego. Uważamy, że aby otrzymać tekst najwyższej jakości, udział wykwalifikowanych tłumaczy jest niezbędny. A wszystko to aby sprostać Państwa wymaganiom i stworzyć tłumaczenia spełniające Państwa oczekiwania.

Adobe FrameMaker jest jednym z najpopularniejszych na rynku i najbardziej zaawansowanych rozwiązań do publikacji treści w formacie XML. W niniejszym artykule omówię kilka sposobów optymalizacji plików FrameMakera do tłumaczenia. Korzystanie przy wykonywaniu składu komputerowego dokumentów z najlepszych praktyk programu Adobe FrameMaker pozwala na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy, które można przeznaczyć na aktualne i przyszłe projekty lokalizacyjne.

Najprostszym sposobem zapewnienia wysokiej wydajności pracy z programem FrameMaker jest korzystanie z najnowszej wersji tej aplikacji. W każdej nowej wersji wprowadzane są narzędzia i funkcje, które mają na celu pomóc użytkownikowi lepiej wykorzystywać program, takie jak np. „autosprawdzanie pisowni” w najnowszej jego wersji. Bardzo pomocna jest również wprowadzona w najnowszej wersji FrameMakera funkcja obszaru roboczego, która konfiguruje interfejs użytkownika na podstawie zakresu operacji wykonywanych przez niego na dokumencie.

Optymalizacja tabel w programie FrameMaker

Tabele we FrameMakerze mogą być bardzo atrakcyjne, na dodatek łatwo i przyjemnie się je tworzy. Dlatego też bardzo często niektórzy nowi użytkownicy programu dają się ponieść „fantazji” i umieszczają w tabeli informacje, które wystarczy ująć w formie listy. W przypadku gdy utworzenie tabeli jest konieczne, należy pamiętać o następujących wskazówkach:

Czytaj więcej

Często zdarza się, że zlecający tłumaczenie pliku nie dysponuje jego źródłową wersją (np. plikiem InDesign). Choć znacznie utrudnia to pracę, nie oznacza jednak, że biuro tłumaczeń będzie musiało od podstaw zbudować cały dokument. Gdy zlecający dysponuje plikiem PDF, można uciec się do kilku fortelów, w których używa się programu Adobe Illustrator.

Adobe Portable Document Format (PDF) to uniwersalny format plików, w którym mogą zapisane zostać zarówno dane wektorowe, jak i bitmapy. Jest on też natywnym formatem dla programu Adobe Illustrator, dzięki czemu jest to najlepsza aplikacja umożliwiająca bezpośredni import i eksport do formatu PDF.

Adobe Illustrator jest więc dobrym rozwiązaniem, gdy chcemy odzyskać plik lub jego część, a dysponujemy tylko dokumentem PDF, dzięki niemu nie będzie konieczności tworzenia pliku źródłowego od podstaw (edycja tekstów z PDFów spłaszczonych, skrzywionych lub pochodzących z CorelDraw jest utrudniona).

Jak edytować plik PDF w programie Adobe Illustrator?

Aby przenieść plik, na którym będziemy pracować, do Adobe Illustrator, trzeba użyć plecenia z menu Plik: Otwórz lub Umieść, można też zrobić to za pomocą komendy Wklej, lub metodą Przeciągnij i upuść.
1. Używając polecenia Umieść z włączoną opcją Łącze, można zaimportować dokument PDF (lub wybraną jego stronie) jako jeden obraz. W ten sposób można modyfikować obraz za pomocą narzędzia transformacji, jednak nie da się zaznaczyć i edytować jego poszczególnych składników.
2. Przy pomocy polecenia Otwórz lub Umieść z wyłączoną opcją Łącza można edytować zawartość dokumentu PDF. Illustrator rozpozna wtedy poszczególne składniki grafiki i pozwoli je edytować jako odrębne przedmioty.
3. Używając opcji Wklej lub metody Przeciągnij i upuść można zaimportować wybrane elementy z pliku PDF – w tym obiekty wektorowe, obrazy bitmapowe i tekst.

Czytaj więcej

Niemcy są jedną z europejskich potęg gospodarczych. Ich liczna i zamożna ludność stanowi siłę napędową drugiego co do wielkości rynku internetowego w Europie.

W dzisiejszych czasach, jeśli chce się dotrzeć do niemieckiego konsumenta czy też czytelnika, nie można pominąć lokalizacji stron internetowych. Ponad 65 mln użytkowników Internetu korzysta bowiem na co dzień z mediów społecznościowych, przegląda strony www lub dokonuje zakupów online.

Mimo że przy lokalizowaniu strony internetowej na język niemiecki mogą wystąpić pewne problemy (zwłaszcza w przypadku sklepów internetowych, dla których niemieckie wymogi bezpieczeństwa dotyczące transakcji online mogą być większe), jest ono wielką szansą dotarcia do niemieckiego użytkownika końcowego i generowania przychodów.

Internet w Niemczech

Według Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) prawie 80% z 82 mln mieszkańców Niemiec korzysta z Internetu. Oznacza to, że ponad 65 mln użytkowników odwiedza strony internetowe w celach zawodowych i prywatnych. Choć pod względem rozpowszechnienia Internetu szerokopasmowego Niemcy pozostają jeszcze w tyle za europejską czołówką, to szybko nadrabiają straty. Obecnie już ponad połowa mieszkańców Niemiec ma dostęp do Internetu za pośrednictwem łącza szerokopasmowego lub kablowego. Warto także wspomnieć, że rynek telefonii komórkowej w Niemczech jest największy w Europie, a niemieccy internauci coraz częściej używają swoich urządzeń i aplikacji do wszelkiego rodzaju transakcji, zaczynając od wykupienia miejsca parkingowego lub też zakupu pojedynczego biletu za parkowanie.

Czytaj więcej

QuarkXPress to efektywne oprogramowanie służące do projektowania grafiki i składu komputerowego (DTP) dla dokumentów wielojęzycznych.

Przy obróbce plików QuarkXPress, które mogą wymagać tłumaczenia, graficy komputerowi powinni brać pod uwagę kilka kwestii.

Najlepsze praktyki optymalizacji plików QuarkXPress przeznaczonych do tłumaczenia

Wśród wielu tego typu najlepszych praktyk należy wymienić takie, jak:

1. Stosowanie oddzielnych stylów akapitu

Specjaliści DTP często mają do czynienia z dokumentami utworzonymi bez użycia stylów akapitu. Nierzadko zdarza się tak, że ręczne formatowanie stwarza problemy dla narzędzi tłumaczeniowych w przypadku niektórych ustawień, takich jak kolor czy rozmiar czcionki, które mogą zostać utracone w czasie technicznego przygotowania przetłumaczonych plików. Dzięki właściwemu stosowaniu stylów akapitu i stylów znaku zespół DTP może zaoszczędzić sporo czasu, zwłaszcza w przypadku dużych dokumentów.

Czytaj więcej

Wskazówki dotyczące najlepszych praktyk w tłumaczeniach tekstów technicznych na język niemiecki.

Tłumaczenia tekstów technicznych odgrywają kluczową rolę w wielu różnych branżach, takich jak m.in. nauki przyrodnicze, prawo, motoryzacja czy IT.

Teksty techniczne rządzą się pewnymi prawami i podobnie jak w przypadku kilku innych języków, ich tłumaczenie na język niemiecki stawia przed tłumaczem specyficzne wyzwania. Niemniej jednak poznanie i zrozumienie wymagań odbiorców przy jednoczesnym przestrzeganiu tych praw może w znacznym stopniu przyczynić się do dokonania udanego tłumaczenia.

Ważniejsze czynniki wpływające na tłumaczenie tekstów technicznych na język niemiecki:

• Lokalne różnice językowe: Język niemiecki jest używany przez ponad 100 milionów ludzi na całym świecie, m.in. w takich krajach, jak Niemcy, Austria czy Szwajcaria. Mimo że w wyniku standaryzacji języka niemieckiego powstała jego literacka forma, tzw. Hochdeutsch, nadal jednak istnieją ogromne różnice pomiędzy odmianami tego języka używanymi w różnych krajach i regionach, a nawet niuanse językowe różniące się między sobą w poszczególnych miastach.
• Styl pisania: Anglojęzyczna dokumentacja techniczna jest zwykle pisana w nieco osobistym stylu. Natomiast niemieckojęzyczna ma zazwyczaj bardziej formalny i autorytatywny ton, musi ona brzmieć profesjonalnie i niekoniecznie potocznie. Chociażby rozróżnienie „Sie” i „du” sprawia Anglikom niemałe trudności, dlatego też ważne jest poznanie preferencji odbiorców jeszcze przed rozpoczęciem projektu tłumaczeniowego.
• Wymogi prawne: Dobrym przykładem mogą być tutaj samorządy pracownicze, które odgrywają znacznie większą rolę w Niemczech niż na przykład w Stanach Zjednoczonych. Dosłownie wszystko, począwszy od negocjowania umów, poprzez ustalanie limitów pracy w godzinach nadliczbowych lub w weekendy, a skończywszy na rodzaju języka i tonu użytego w podręcznikach szkoleniowych, może wymagać wcześniejszego sprawdzenia i zatwierdzenia przez te samorządy, dlatego też ważne jest zrozumienie wszelkich niuansów oraz oparte na nim planowanie.
• Wiedza na temat lokalnych standardów: Tłumaczenie tekstu technicznego na język niemiecki nie jest tylko prostym tłumaczeniem samej jego treści. Aby poprawnie przetłumaczyć taki tekst, poza wspomnianymi wyżej kwestiami należy uwzględnić także lokalne standardy, takie jak formy zapisu liczb i walut czy też formaty zapisu daty. Poza tym należy dostosować informacje do lokalnych przepisów oraz do obowiązujących standardów branżowych.

  Czytaj więcej

Lokalizacja plików audio jest ważną częścią procesu tłumaczenia większości projektów multimedialnych. W tym wpisie przedstawimy Państwu kolejne jej etapy, opiszemy, jak powinno wyglądać przygotowywanie tłumaczenia nagrań dźwiękowych krok po kroku.

1. Przygotowanie scenariusza
W procesie lokalizowania nagrania jedną z najważniejszych rzeczy jest upewnienie się, że scenariusz jest uniwersalny. Istotne jest bowiem, aby element specyficzne dla kultury, z której pochodzi źródłowy dokument, zostały wyeliminowane. Wszelkie lokalne konteksty mogą nie zostać zrozumiane przez odbiorców z innego kręgu kulturowego. Dlatego też czasem zdarza się, że łatwiej jest scenariusz napisać od nowa, niż go przetłumaczyć czy zlokalizować.

2. Znalezienie odpowiedniego lektora
Nie ulega wątpliwości, że najlepszym rozwiązaniem jest zatrudnienie native speakera. Kolejnym etapem jest jednak zdecydowanie, czy osoby, których głos będzie nagrywany, mają być profesjonalistami, czy niekoniecznie. Wszystko zależy oczywiście od budżetu oraz tego, w jakim celu powstają nagrania. Inaczej bowiem potraktować można nagrania powstające na jednorazowe szkolenie, inaczej zaś materiały, które będą sprzedawane.

3. Lokalizowanie scenariusza
Gdy dostarczą Państwo scenariusz do przetłumaczenia, proszę przygotować się na udzielanie odpowiedzi na pytania tłumaczy, mogą oni zadać bowiem szereg pytań, by jak najlepiej przygotować się do tłumaczenia. Jeśli nie dysponujecie Państwo umiędzynarodowionym skryptem, takim o jakim pisaliśmy w punkcie pierwszym, biuro tłumaczeń będzie musiało na własną rękę przystosować tekst do docelowego rynku.

Czytaj więcej

Wyobraźcie Państwo sobie sytuacje, w której otrzymujecie wiadomość od biura tłumaczeń. Znajduje się w niej link do przetłumaczonej strony WWW. Jesteście Państwo zadowoleni, bo wybraliście firmę, która zrobiła to tanio – co prawda opóźniony został termin oddania zlecenia, ale na szczęście jest ono już gotowe. Po otwarciu okazuje się jednak, że praca pozostawia sporo do życzenia – operator DTP się nie popisał, w tekście roi się od błędów interpunkcyjnych, a kluczowe zwroty przetłumaczone zostały inaczej, niż w innych publikacjach Państwa firmy. I co teraz? Zmarnowane zostały pieniądze i równie cenny czas…

Realizowanie projektów często wiąże się z ograniczonym budżetem – zresztą słowo to automatycznie niejako nasuwa skojarzenia związane z oszczędzaniem. Najczęściej właśnie jest tak, że szuka się najkorzystniejszych cenowo rozwiązań. Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze to, co wydaje się najtańsze, jest takie w rzeczywistości. Podczas zbierania konkurencyjnych ofert porównuje się szacunkowe koszty potencjalnych współpracowników. Niezbędna jest jednak świadomość, że często kosztorysy dostawców usług mogą okazać się błędne, zwłaszcza jeśli nie uwzględni się w nich bardzo szczegółowej analizy kosztów. Dlatego dokładnie należy prześledzić proponowane cenniki i sprawdzić, czy zawarte zostały w nich wszystkie z niezbędnych etapów. Prawidłowy kosztorys powinien zawierać informację o cenach etapów takich jak:

1. Przegląd i analiza danych na źródłowej stronie.
2. Wielojęzyczny workflow oparty na cms.
3. Rozpoczęcie projektu.

Czytaj więcej

Kiedy rozpoczyna się dopiero pracę z projektami tłumaczeniowymi, trzeba sprecyzować swoje oczekiwania wobec współpracowników. Dokładne przemyślenie wymagań względem biura tłumaczeń może uchronić przed późniejszymi rozczarowaniami. Trzeba bowiem pamiętać, że otrzymuje się nie więcej niż to, o co się poprosi (i za co się zapłaci).

Pracę nad projektem tłumaczeniowym trzeba zacząć od ustalenia, jak dużo czasu można na jego wykonanie przeznaczyć oraz jakie koszty wchodzą w grę. Zastanowić trzeba się również, czy lokalizowany materiał ma strategiczne znaczenie dla firmy. Następnie przystąpić trzeba do poszukiwań odpowiedniego biura tłumaczeń. Zanim zawrze się z nim umowę, trzeba jednak sprawdzić, czy można od niego oczekiwać i żądać rzeczy, które znajdują się na poniższej liście.

1. Rozpoznanie
Potencjalny partner powinien mieć przygotowaną listę pytań, które posłużyłby mu do dobrego poznania tego, czego projekt dotyczy. Każdy odpowiedzialny tłumacz będzie chciał dokładnie poznać projekt, zanim się go podejmie.

2. Doskonała znajomość narzędzi wspomagających tłumaczenie i używanie technologi.
Wykorzystywanie możliwości glosariusza, pamięci tłumaczeniowej, usługi DTP, znajomość popularnych systemów zarządzania treścią – wszystko to powinno zaoferować biuro tłumaczeń. Dzięki tym narzędziom zmniejsza się czas i koszt tłumaczenia, a jego jakość jest większa.

Czytaj więcej